HISPANIOLA

HISPANIOLA

quae et S. Dominici Ins. a primaria civ. Gallis, Anglis et Batavis, vulgo S. Domingue, vocatur, Ayti incolis, Ins. perampla maris Occid. totius occidui orbis antiquissima: quo nomine tota America Sept. in qua est, aliquando venit: Cancri Tropicum inter, et Aequinoctialem circulum sita, ab Or. ad Occid in longum porrigitur ad 140. leuc. Oriens, clauditur longo Insularum Antillarum et Ins. S. Ioh. de Portu divite, agmine, ab Occid. Cubam et Iamaicam respicit, quâ in latum protenditur, est autem lata 48. leuc. Baudr. ad Septentriones aut Austrum inclinat. Septentrionis latus ad Cancri Tropicum fertur versus Lucaias Ins. a Mer. quantumvis longo satis intervallo occurrit continens terra Auriferae sive novae Castiliae. Ambitus eius est 1400. milliar. seu 350. leuc. longitudo 500. milliar. 140. leuc. Hisp. Baudr. Latitudo pro sinuum et prom. ratione varia. Hanc ins. primâ navigatione Chrstophorus columbus detexit Anno Reparatae Salutis 1492. zhabitatoribusque fre

quentem invenit. A Barbaris Haitti dicebatur, propter montium asperitatem. Interdum etiam Guisqueia, et Cipangi a primis occupatoribus nuncupata est. Hos Barbaros Babalicae memoriae ex maritima ins. quam alii S. Crucis terram vocant, venisse memorant; quae transmigratio accidit ultra centum annos, ante Columbi adventum: sed Columbus diminutivo Hispaniolae nomine illam insignivit. Regio est portuosa et multis fluviis irrigua: Sed praecipuam am oenitatem et commoditatem inhabitantibus praestant 4 ingentia flumina, quae in ipso ins. umbilico delapsa ex altissimorum montium iugis in diversissimas mundi partes abeunt, Iuna ad Or. ad Occid. decurrit Attibunicus, Iacchus Septentrionalibus, Naibus Meridionalibus aquis miscetur. Quo tempore Columbus primum eo delatus est, quinque potentissimi Reguli ins. obtinebant, inde provincia in quinque partes aut praefecturas a quibusdam dividi coepit, quarum prima, quae Occidentalem inst partem respicit Caizincu; principium vocatur, cuius fines a prima et ultima Orientis fronte ad Ozamam usque fluv. in cuius ripa S. Dominici civitas exttucta est, producuntur: In Sept. Hetti montibus et Iuna fluv. terminatur. Secunda in meditullio ins. Huhaboo Incolis dicitur. Tertia pars Occid. Solem respicit, vocaturque Caiabo. In Sept. Cibariis montibus et Iaccho flumine terminatur, et ad Naibi usque fluvii fontes excurrit. Quarta Bainoa est, quae Septentrionalia tenet, a Caialo ad Ins. usque finem, Occid. versus sese extendens. Residuum totius ins. Guacayrima, h. e. finem tamquam posteriorem et magis arctam ceu strictam ins. partem appellavêre: Sed haec Barbarica nomina nunc parum frequentantur, successu temporis novis subinde impositis aut usitatis. Ioh. Matal Metell. Subest partim Hisp. qui in ea plurimas habent colonias, ut et Galli in parte Occid. ins. versus Cubam. Alias tota ins. divisa fuit in 14. provincias. Eius urbes sunt Dominicopolis, primaria, exstructa a Bartholomaeo, fratre Christophori Columbi, sedes Archiep. Parlamenti, Vice-Regis, Curiae Rationum Fisci, et supremae Curiae Virorum Monetalium: in parte Austr. Conceptio de Vega, sedes ante Ep. nunc Dominicopolitanae iuncta, Zeibum, Zeibo, Fanum S. Iacobi, Sant Iago, egregio situ inclita, Portus Argenteus, seu Pverto de la Plata, ob commercii frequentiam, secundo a Dominicopoli loco memoranda, Salvaleon sacchari proventu nobilis, Cotuia auri ferax, S. Maria de portu, casia dives, Azua seu Compostella et Mons Christi, salis fodinis fructuosa. Baudr. Hanc quamprimum, post inauditam crudelitatem exercitam, et totam pene incolis, quorum innumerus erat numerus, exhaustam, Hispani occupârunt, far illuc, aliosque fructus et animalia ex Europa importârunt, sed primum sine successu tentatum est; reliqua numerose provenêrunt. Sacchari arundines, quae in ins. hanc ex Canariis afferri solent,

magno ibi distrahluntur foenore, sed auri, cupri, aliorumque metallorum fodinae, incolis maxima parte exstinctis, non amplius excoluntur, Benzo Hist. novi Orb. l. 1. c. 18. Herrera, Oviedus, Sanso, etc. Vide quoque in voce Cuba.

Sanguinis heu tanti pretio cur quaeritur aurum?

Hoc quia quaerenti creditur esse Deus.